منزلة بین المنزلتینحکم مؤمن و کافر، یک حکم مورد اتفاق در میان مسلمان است. اما در همان سده‌های نخستین بحث‌های بسیار جدی در میان مسلمانان درباره حکم فاسق درگرفت. ۱ - تاریخچه منزلت بین منزلتیننظر خاص معتزله در این مورد؛ سبب شکل‌گیری این گروه و نظریات کلامی آنان شد. اهمیت این اصل به خاطر این بود که به لحاظ تاریخی برای نخستین بار مطرح شده بود. منزلی بین دو منزل به این معنا است که بدانیم برای مرتکب کبیره اسمی میان دو اسم و حکمی میان دو حکم است. [۱]
. العمرجی، احمد شوقی، المعتزله فی بغداد و اثرهم فی الحیاه الفکریه و السیاسیه، ص۴۳٫
نه چون خوارج که حکم به کفر آنان داده‌اند و نه چون مرجئه که حکم به مؤمن بودن آنها داده‌اند؛ زیرا مرجئه عمل را در ایمان دخیل نمی‌دانند، اما معتزله عمل را در ایمان دخیل دانسته و به همین جهت قائل به فسق شخص مرتکب کبیره شده‌اند. بنابر این اصل، فاسق در منزلی میان دو منزل قرار می‌گیرد و در آن جا عذاب می‌بیند، اگر چه عذاب او از عذاب کفار خفیف‌تر باشد. ۲ - پانویس
|